خاطره‌نگاری تحفه دفاع مقدس است/ ژانر مستندهای جنگ روز به روز متنوع و جدیدتر میشود
به گزارش نوید شاهد البرز، کارگاه آموزشی «تراز مستندنگاری در آثار ایثار و شهادت» صبح یک‌شنبه، سیزدهم بهمن ماه، با حضور حجت الاسلام و المسلمین «محمدحسن کاویانی‌راد»، معاون فرهنگی و آموزشی بنیاد شهید و امورایثارگران؛ «دکتر رحیم نریمانی»، مدیرکل اسناد و انتشارات بنیاد شهید و جمعی از نویسندگان با تجربه و نوقلم حوزه ایثار و شهادت در ساختمان شهید «رسول زاده» برگزار شد.
در این کارگاه اساتید و نویسندگان؛ نصرت‌الله محمودزاده، معصومه رامهرمزی، جواد کاموربخشایش و محمد قاسمی‌پور و جمعی از نوقلمان عرصه نویسندگی حضور داشتند.
خاطره‌نویسی از ارمغان‌های دوران دفاع مقدس
در حاشیه این کارگاه «معصومه رامهرمزی» که اغلب او را با کتاب «رازدرخت کاج» می‌شناسند، در خصوص ضرورت آموزش نوقلمان برای ثبت علمی اسناد ایثار و شهادت گفت: آموزش یک امر جهانی‌ست، هرکشوری که بخواهد در هر عرصه‌ای پیشگام باشد، باید آموزش را سرلوحه خود قراردهد. هرچند همه ما معتقد هستیم که در واقع عرصه نویسندگی بخشی از آن ذوق، اشتیاق و قدرتمندی و توانایی درونی و هنر ذاتی است اما نمی‌توان بحث آموزش را نادیده گرفت. به‌هرحال، برخی از کتاب‌ها در هر دهه که نوشته میشوند بر اساس مقتضیات و نیازهای همان زمان نوشته میشوند و به مرور زمان هر ژانری مخصوصا ژانر نوظهوری مثل خاطرات و مستندهای جنگ به مرور زمان رشد کرده و به طور قطع، ویژگی‌هایش روز به روز متنوع‌تر و جدیدتر میشود.
«معصومه رامهرمزی» همچنین اذعان داشت: به همین دلیل باید کسانی باشند تا نظریه پردازکنند و مطالعات کلان داشته باشند. پس آموزش می‌تواند عیار کارهای ما را بالا ببرد. در زمینه تاریخ شفاهی هم این موضوع صادق است. سابقه خاطره‌نویسی به معنای خاطره‌نگاری و تاریخ شفاهی در کشور ما به دوره قاجار برمی‌گردد. کسانی که به فرنگ سفر کردند، خاطره‌نویسی را آموختند البته خاطره‌نویسی مانند رمان نیست که کاملا تاریخی باشد در کشور ما خاطره‌نگاری مختص وزرا، وکلا، سلاطین، ادبا بود و در سطح عموم جامعه به شکل فردی و معمولی رواج نداشت. فضای ادبیات عامه و مردمی بیشتر شعر بوده است یک شعر واقعی است که می توانسته صادر شود.
رامهرمزی در مورد خاطره نگاری در دوران دفاع مقدس گفت: بحث خاطره نویسی به معنایی که ما خاطرات همه قشرها از جمله یک بسیجی و روستایی، فرمانده، رزمنده، نوجوان، زن، مرد این به نظر من بزرگترین تحفه دفاع مقدس است. بعد از دفاع مقدس ما به این ضرورت رسیدیم که چون دفاع، دفاع مردمی است و همه مردم در این دفاع نقش داشتند همه حق دارند از دفاعشان بگویند و خاطراتشان را بنویسند.
نقش بارز تاریخ شفاهی در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت
این نویسنده با اشاره به اینکه مستندنگاری در ترویج بهتر فرهنگ ایثار و شهادت موثر است، گفت: پرداختن به شکل علمی به موضوع مستندنگاری و به ویژه تاریخ شفاهی می‌تواند در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت نقش به سزایی داشته باشد. ما در هر انتقالی انتظار توسعه اطلاعات و توسعه فرهنگ را باید داشته باشیم.به طور قطع، مستندنگاری در توسعه فرهنگ ایثار و شهادت نقش دارد اگر ما از نسلی که جنگ را ندیدند و درک نکردند بپرسیم؛ با جنگ چگونه آشنا شدید، به طور قطع یکی از ابزارهای آشنایی آنها کتاب، فیلم،بوده است.
معصومه رامهرمزی با اشاره به تفاوت نسل ها در خصوص تفاوت بین اسناد دفاع مقدس و مدافعان حرم چنین اظهار کرد:نسلی که وارد عرصه دفاع از حرم شده، نسل جدید و جوان است و با مقتضیات امروز خیلی کارها متفاوت است. رزمندگان مدافع حرم جوانانی با ویژگی‌های امروز هستند. تفاوت‌های جدی در این کارها وجود دارد در دوران دفاع مقدس خمپاره و کاتیوشا بود، تیر و تفنگ و توپ بود اما جنگ فناوری و دیجیتال نبود. ما خیلی با دشمن روبه‌رو می شدیم، جنگ جنگ سنتی بود اما الان وقتی خاطرات مدافعان حرم را می‌شنویم حضور فن‌آوری و دیجیتال است.
لزوم آشنایی مستندنگاران با علم روز
نویسنده کتاب کاج در خصوص تفاوت اسناد دیجیتال و سنتی گفت: اگر امروز امکان استفاده از فناوری روز را نداشته باشیم، فردی ناتوانیم. در جنگ امروز، مدافعان حرم، ابزار و تکنولوژیِ خیلی جدید شده است. سند شهادت زنده و به سرعت به دست ما می‌رسد. می‌توان گفت که به اندازه تفاوت نسل ها بین اسناد این دو دوره هم تفاوت است.
وی با تاکید بر آشنایی با علم روز افزود: محقق هر سن و سالی که داشته باشد باید با علم روز آشنا باشد. با توجه به اینکه همه چیز دیجیتال شده است همه نیازمند به کسب توانمندی هستیم. البته باید دقت داشت که استفاده از ابزارهای دیجیتال از کیفیت کار کم نکند و گاهی در استفاده از اسناد دیجیتال چون توانایی بهره‌گیری از آنها را نداریم دچار مشکل می‌شویم.
رامهرمزی با اظهار امیدواری از اینکه فناوری دیجیتال کار را راحت تر کرده است، تصریح کرد: عصر ارتباطات است، باید در لحظه ورودی و خروجی داشته باشید. قبلا این امکان نبود باید برای دیدن و بررسی یک سند مسافتی را طی می کردیم اما در حال حاضر با یک رمز عبور می شود وارد یک سایت اسنادی شد و این برای من این فرصت را ایجاد می کند که مستند تولیدی موثق‌تر باشد.
وی در خصوص تجربیاتش در کارشناسی اسناد و نوشتن زندگی‌نامه شهدا گفت: تجربه‌ای که در یکی از کارها در دست داشتم؛ در بخشی از دوران جبهه شهید رسیدیم به والفجر ده، شهید در دفترچه خاطراتش نقل کرده بود که چندنفر از فرمانده‌هان مخالف آن عملیات بودند و می روند قرارگاه حرف می زنند و کسی به حرف آنها گوش نمی‌دهد و در نهایت به جهت ولایت پذیری شهید نیز قبول می‌کند که عملیات کند و عملیات شکست می خورد. بعد از بررسی اسناد متوجه شدیم که اسناد موجود است و چیزی که گفته است سندیت دارد. در واقع مستند سازی امکان نقل درست را می دهد.
رامهرمزی ضمن اشاره به اینکه مستندنگاری زیر شاخه های گوناگونی دارد یادآور شد: تاریخ شفاهی، خاطره نویسی، سفرنامه نویسی، یگانه نویسی زیر شاخه های مستندنگاری هستند.
رمز موفقیت یک نویسنده؛ خواندن و نوشتن
معصومه رامهرمزی در خاتمه به نوقلمان توصیه کرد برای پیشرفت در کارشان بسیار بخوانند و بنویسند.
او گفت: اگر می‌خواهید در این کاررشد کنید، روزی چند ساعت باید بخوانید و بنویسید. کتاب «آخرین دختر» داستان دختر ایزدی که توسط داعش اسیر می شود یکی از ویژگی‌های این کتاب ملموس و عینی بودن اتفاقات است. در واقع از جنگی صحبت می کند که در نزدیکی ما اتفاق افتاده است. داعشی که یک نگرانی جهانی بوده و ما توانستیم توسط سردار سلیمانی و خط مقاومت او را از بین ببریم. البته این کتاب قابل نقد است شاید قضاوت هایی که در مورد مسلمان‌ها شده خاص همان داعشی‌ها است و هیچ‌وقت شیعیان و مسلمان‌های دیگر آن نگاه را ندارند. این کتاب اکنون در بازارموجود است و باید خوانده شود. کتاب‌های مدافعان حرم را باید خواند. اینها کتاب‌هایی هستند که در این دوره باید خوانده شوند. امیداست که با دستان و افکار توانای بسیاری از مستندسازان و نویسندگان حماسه آفرینی‌ها، دلاوری‌ها و فرهنگ ناب ایثار و شهادت ماندگار شود.
انتهای پیام/ اباذری
